Artikelen
Natuurinclusief bouwen en ontwerpen voor de huismus
Gezocht: een natuurinclusief thuis voor de huismus
“Wat een huismus!” We gebruiken de gezegde niet voor niks voor mensen die graag thuisblijven. Huismussen zijn honkvast. Ze vliegen niet verder dan een paar 100 meter bij hun nest vandaan en het liefste blijven ze heel hun leven op dezelfde nestplek. Met hun familie, want net als mensen zijn huismussen sociale dieren die in groepsverband leven, iets wat de ecologen koloniebroeders noemen. Overal waar mensen wonen, zie je huismussen, want zonder het door hebben voorzien wij deze vrolijke vogels van voldoende voedsel om te overleven. Althans, als we natuurinclusief blijven bouwen. Doen we dat niet, dan is de huismus ver van huis.
Het sociaalste vogeltje van Nederland heeft onze hulp nodig
Je verwacht het waarschijnlijk niet, maar de huismus staat op dit moment als gevoelig vermeld op de Rode Lijst van Nederlandse Broedvogels, het is een beschermde diersoort. Het aantal huismussen in Nederland gaat dus hard achteruit. Waar ze blijven? In ieder geval niet in steden als Den Haag. Daar zijn de huismussen in de meeste wijken niet meer te vinden.
Dat komt doordat de leefomgeving van de huismus moet voldoen aan de combinatie van een aantal specifieke elementen. Ontbreekt één van die onderdelen? Of liggen ze te ver van elkaar verwijderd? Dan ga je de huismus hier niet (meer) vinden. De huismus kent twee typen verblijfplaatsen: de nesten waar ze zich voortplanten en de altijd groene struiken waar ze kunnen rusten in de winter. Daarom is natuurinclusief bouwen en ontwerpen zo onwijs belangrijk. Zo bieden we de huismus een gezonde leefomgeving, waar ze zich veilig kunnen voortplanten. Natuurlijk gaan we de huismus niet laten uitsterven, dit sociale vogeltje hoort bij Nederland. Maar daar moeten we wel wat voor doen.
Hier voelt de huismus zich thuis:
- Voldoende beschutte plekken voor nestgelegenheid en potentiële slaapplaatsen.
- Veilig toegankelijke voedselbronnen binnen 100 á 200 meter van de nestplaats.
- Een verscheidenheid aan beschikbaar voedsel voor volwassenen en jongen.
- In de directe omgeving van de nestplaats moet continu voldoende ‘dekking’ aanwezig zijn, oftewel kwetterplekken: stekelige struiken, groenblijvende struiken, klimplanten, coniferen en klimopplanten van minimaal 3 á 4 meter hoog.
- Een fijne plek voor een stofbad en voldoende drinkwater.
Een natuurinclusieve verblijfplaats voor huismussen
Het goede nieuws is dat we de huismus kunnen helpen door natuurinclusief te bouwen. Door tijdens het ontwerp en de bouw van ontwikkelprojecten rekening te houden met de benodigde elementen, kunnen we de huismus weer huiswaarts laten keren. Dit geldt niet alleen voor nieuwbouw. Groepen huismussen bij kinderboerderijen, maneges, dierentuinen, terrasjes, stations en dergelijke zijn vaak de laatste grote kolonies in het stedelijk gebied. Wanneer je veel mussengekwetter hoort komt dit vaak uit een flinke (stekelige) struik. Het is een enorm gezellig drukte, net een terras op de eerste rokjesdag. Van hieruit kun je de huismus ook zien uitvliegen om insecten uit de lucht te vangen. Behoud van deze plekken is essentieel voor het behoud van de huismus. Ook rond nog te renoveren woonwijken met veel groen, bevinden zich vaak deelkolonies. Bij renovatie is het dus heel belangrijk dat er natuurinclusief gebouwd wordt en de huismus voldoende wordt beschermd. Zowel tijdens als na de bouw. Dit kunnen we doen met behulp van alternatieve verblijfplaatsen in de nabije leefomgeving.
De grote huismus verhuizing tijdens een natuurinclusieve verbouwing
Hoe zorg je ervoor dat de huismus tijdens een verbouwing niet verdwijnt? Door een tijdelijke vervangende verblijfplaats te maken: een vakantiewoning. Toegegeven, zoals het klokje thuis tikt, tikt het nergens. Een vervangende nestplaats voelt natuurlijk altijd anders dan de oorspronkelijke nestplaats. Het kan gebeuren dat de huismussen de tijdelijke nestplaats minder geschikt vinden dan verwacht. Om te voorkomen dat de huismussen vervolgens dakloos worden is het dus belangrijk dat er altijd meerdere nestplaatsen aangeboden worden. Volgens de wetgeving moeten er minimaal 4 tijdelijke verblijven beschikbaar zijn voor elk originele verblijfplaats. Hoe meer alternatieve nestplaatsen aanwezig zijn, hoe groter de kans is dat de huismus in de buurt blijft wonen tijdens de (ver)bouw(ing.) Huismussen hebben wel even tijd nodig om aan hun nieuwe plek te wennen. Minimaal 3 maanden hebben de huismussen nodig om hun nieuwe plekje te ontdekken en verkennen. Het belangrijkste aspect tijdens deze verhuizing? Voedsel (en dus die kwetterplekken).
Faunest adviseert – Alternatieve nestverblijven voor huismussen:
- Natuurinclusieve vogelschroot
Het maken van toegangen in gebouwen tussen dakbedekking en isolatielaag met een natuurinclusieve vogelschroot. - Dakgootbetimmering vergroten
De ruimte in de betimmering rondom dakgoten of dakrand vergroten. - Vogelgalerijen
Compartimenten maken en vliegopeningen realiseren die in de architectuur verwerkt kunnen worden. - Nestkasten achter de gevel
Huismussen kunnen ook nestkasten gebruiken die achter de gevelbetimmering zijn weggewerkt. - Liever geen vogelvides
Uit recent onderzoek is gebleken dat vogelvides, waarbij mussen tussen het vogelschroot door kunnen naar nestruimte, niet voldoende bewezen effectief zijn.
De beste planten voor meer huismussen in je tuin
Zoals hierboven benoemd is één ding het allerbelangrijkste voor onze huismus: eten. Na het lezen van dit artikel wil jij natuurlijk ook die huismus (terug) in je tuin. Daarom delen we graag wat beplantingtips met je. De huismus zoekt zijn voedsel vooral in wegbermen, erven en tuinen. Het voedsel van volwassen huismussen bestaat voornamelijk uit zaden van grassen en onkruiden en wordt aangevuld met insecten en hun larven, bessen en bloemknoppen. Hiervoor is het belangrijk dat er voldoende inheems groen (planten en struiken die van origine uit Nederland komen) en enkele grote bomen aanwezig zijn. Als leverancier van eiwitrijk voedsel voor de jongen, zoals insecten, larven en rupsen. Denk je nu: welke planten moet ik hebben voor mijn huismusparadijs?
Download dan onze beplanting checklist voor huismussen. Interessant voor particulieren, bouwers en ontwikkelaars! En een absolute musthave voor in je natuurinclusieve tuin.